Ik schreef al eens een artikel over ebola, maar ook andere ziektes hebben een interessante geschiedenis. Eentje daarvan is rachitis, ook wel de Engelse ziekte genoemd, waarvan het voorkomen beïnvloed werd door onze eigen socio-culturele en economische geschiedenis. In Engeland was het immers niet alleen maar leuk in die tijden, zoals tijdens het spelen van cricket. Nieuwsgierig? Lees dan zeker verder!

Wat is Rachitis?

Rachitis (geregeld als ragitis fout geschreven) wordt ook wel de Engelse ziekte genoemd. Maar wat is nu de Engelse ziekte? Wel, het is een aandoening die wordt veroorzaakt door een tekort aan vitamine D en calcium. Dat tekort heeft een rechtstreekse impact op botvorming, vooral wanneer het bij kinderen voorkomt. De volwassen variant van rachitis wordt ook wel osteomalacie genoemd.

De belangrijkste oorzaak van het tekort aan vitamine D is het gebrek aan zonlicht. We zullen in onze menselijke geschiedenis zien dat we dit zelf in de hand hebben gehad en dus het voorkomen van de aandoening zelf vermeerderen.

Het effect op de botvorming is natuurlijk negatief: verkromming van ledematen, O-benen of X-benen, beschadigd gebit … De behandeling hangt dus ook af van de lichamelijke problemen die men door deze ziekte krijgt. Vroeger werd wel geregeld een hoogtezon gebruikt om kinderen genoeg zonlicht te geven.

Waarom de Engelse ziekte: geschiedenis van rachitis

Maar waarom wordt rachitis u de Engelse ziekte genoemd? En wat is de link met onze socio-culturele en economische geschiedenis? Wel, de link is terug te vinden in onze opkomende industrie. En dan denk je natuurlijk meteen aan de Industriële Revolutie in Engeland.

Velen denken echter dat rachitis in Engeland vooral begon voor te komen (daarom de bijnaam Engelse ziekte) maar dit is niet zo. Want ook in de Nederlanden zijn door archeologie botten met rachitis gevonden, stammend uit de periode vanaf de 16de eeuw.

Waarom kwam dit nu al duidelijk in de Nederlanden, en hoogstwaarschijnlijk ook in andere gebieden, regelmatig voor? Wel, het was de mode om lichaamsbedekkende kleding te dragen. Lange broeken, lange kleden, omslagdoeken…want een bleke huid was een statussymbool. Iemand die elke dag op het veld werkte zou bruingebrand zijn, een bleke huid zou je dus een ‘rijkere’ status geven. Maar met lichaamsbedekkende kledij konden ook de landbouwers toch nog wat van die blekere huid bekomen.

Het was natuurlijk die lichaamsbedekkende kledij die het gebrek aan zonlicht op de huid, en dus een gebrek aan vitamine D en dus rachitis, veroorzaakte.

De bijnaam Engelse ziekte kwam er omdat men in het 18de – 19de eeuwse Engeland de ziekte veelvuldig zag voorkomen. Waarom? De opkomst van de Industriële Revolutie: mensen, ook veel kinderen, werkten lange dagen in de fabriek en de woonwijken met de hoge arbeidershuizen lieten maar weinig zonlicht toe op straat. Het gevolg: een gebrek aan rechtstreeks zonlicht en dus weer het gebrek aan vitamine D. 

Rachitis: beïnvloeding door onze eigen geschiedenis

Het is interessant om te zien dat pieken in het voorkomen van een ziekte als Rachitis (onterecht dus de Engelse ziekte) en osteomalacie bijna rechtstreeks door onze eigen cultuur wordt veroorzaakt. Mode, maar ook economische evoluties, hebben het aantal gevallen van Rachitis de laatste eeuwen in de hand gewerkt.

Verder lezen:
Wikipedia
Archeologie Online
Mens en Gezondheid